Presidenti i SHBA, Donald Trump, ka bërë një propozim të papritur gjatë një bisede telefonike me Presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskyy, duke kërkuar që Ukraina t’i kalojë Shteteve të Bashkuara termocentralet e saj bërthamore, duke theksuar se “pronësia amerikane e atyre impianteve mund të jetë mbrojtja më e mirë”.
Trump sugjeroi se ekspertiza amerikane në energjinë bërthamore mund të ofronte një mbrojtje të fortë për këto impiante, të cilat janë të ndodhur në një situatë të pasigurisë për shkak të luftës me Rusinë.
Ky propozim, megjithatë, ka shkaktuar shqetësime të shumta në Ukrainë dhe më gjerë. Shumë ukrainas po pyesin veten për mundësinë e provokimeve të mundshme nga Rusia, nëse Ukraina përpiqet të rimarrë termocentralin e Zaporizhzhia, që është nën kontrollin rus që nga vitit 2022.
Rreziku i një shpërthimi të mundshëm ka ngjallur frikë, pasi çdo aksident në këtë central mund të rezultonte në një katastrofë bërthamore me pasoja të rënda për të gjithë Evropën Lindore.
Në një intervistë me Al Jazeera, ish-punonjës të centralit të Zaporizhzhia kanë theksuar se Rusia mund të përdorë termocentralin si një mjet negociate, ndërsa shqetësimet për një shpërthim të mundshëm vazhdojnë të jenë të pranishme. Inxhinierë të ndryshëm të uzinës, që janë larguar, kanë theksuar se rreziku për një aksident mund të vijë nga neglizhenca e ushtarëve rusë që ruajnë objektin.
Çernobili dhe Rreziku i Shpërthimeve
Për Ukrainën, të pasurit e termocentralëve bërthamorë ka qenë gjithmonë një çështje e ndjeshme, për shkak të tragjedisë së Çernobilit, një nga katastrofat më të mëdha bërthamore në histori. Shpërthimi i 1986-s në termocentralin bërthamor të Çernobilit lëshoi rrezatime të fuqishme që e bën të pamundur jetesën në një pjesë të madhe të Ukrainës. Ky shqetësim është ende i pranishëm në mentalitetin e ukrainasve, të cilët janë të kujdesshëm ndaj çdo kërcënimi të mundshëm nga termocentralet bërthamore, duke përfshirë ata që janë nën kontrollin rus.
Roli i Termocentraleve të Ukrainës dhe Dështimet Teknike
Para luftës, katër termocentralet bërthamore të Ukrainës ishin përgjegjëse për pothuajse gjysmën e energjisë elektrike të vendit. Pas pushtimit rus dhe bombardimeve të vazhdueshme të infrastrukturës energjetike, Ukraina ka përjetuar një krizë energjetike të rëndë. Pavarësisht kërkesave për modernizimin e këtyre impianteve, ka shqetësime për moshën e vjetër të shumë prej tyre, si dhe për rrezikun e mundshëm të dështimeve teknike.
Në këtë kontekst, propozimi i Trump mund të përbëjë një mundësi për ndihmën amerikane, por ai gjithashtu ngre pyetje mbi sigurinë dhe rrezikun e mundshëm të provokimeve ruse. Siç thotë ish-punonjësit e uzinës së Zaporizhzhia, termocentrali mund të jetë një objekt i negociatave, por çdo përpjekje për ta marrë atë nga rusët mund të përballet me rrezik të madh.
